هزارویک شب

1001-Nacht

الف لیلة و لیلة

UITGEVER: HET TALENHUIS

DRACHTEN - NEDERLAND

---

 

Om uw boeken te bestellen, klik a.u.b. op het onderstaande beeld om uw bestelling te plaatsen via een e-mail op info@talenhuis.com:

 

Oorspronkelijke titel:
hezar-o-yek-sjab هزارویک شب
 

alf-leila-wa-leila الف لیلة و لیلة

Bij wijze van voorwoord


‘Dat is avontuur na avontuur
de liefde vlamt fel als vuur.
Het valt niet te voorspellen
wat de verteller ons gaat vertellen.
Emoties golven hemelhoog
door tranen houd je het niet droog!
Harten worden op de proef gesteld,
zielen worden zeer gekweld.
Verlangen voert een hoge toon,
soms volgt er dan bittere hoon.
Plannen worden er gemaakt,
diepe zuchten vaak geslaakt!
Vaak wordt er gestreden
geen middel vermeden
om het grote doel te halen
waarvoor een prijs is te betalen!
Duizend en één nacht:
haar sferen zijn vol van pracht!
Mocht nog iemand klagen:
liefde kan alles verdragen!’

Dank is de geringste uiting van erkentelijkheid van de ondergetekende aan de heer Jens de Jong, de schrijver van dit rijm, en aan de vele anderen die gedurende vijfentwintig jaar aan deze Nederlandse vertaling van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ hebben meegewerkt.

In Nederland hoorde ik voor het eerst het woord 1001-nacht in december 1989. Tijdens de kerstdagen van dat jaar kwam een vriend bij mij op bezoek met een kerstster, als geschenk. Hij trachtte mij daarmee met de gezamenlijke symbolen van Nederland en Iran kennis te laten maken. Hij vertelde over de kerstverhalen, volksverhalen en andere vormen van vertellingen die in Nederland bekend zijn en daarbij noemde hij de verhalen van 1001-nacht als de meest beroemde vertellingen.
Op oudejaarsdag bracht hij een bliksembezoek aan mij en gaf mij een boekje als geschenk, waarin een aantal verhalen uit de ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ stond.
Tijdens de kerstvakantie las ik de verhalen uit dat boekje met behulp van een aantal woordenboeken. Omdat de elementen en bewoordingen in die verhalen mij bekend waren, leerde ik daarmee het Nederlands, maar niet de alledaagse woorden.

Het jaar daarop kocht ik de volledige tekst van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ van de toen beroemde tweedehands boekverkoper De Slegte, getiteld:
‘Alle verhalen van 1001 nacht’, van Mardrus, vertaald onder leiding van A. Helman; gepubliceerd door Manteau, Den Haag & Brussel in 1974.

Bij het lezen van de vertellingen uit dit boek viel mij op dat de Nederlandse taal daarvan voor mij niet alleen moeilijk, maar ook onbegrijpelijk was. Was mijn kennisniveau van de Nederlandse taal het probleem? Dat boek verdween van mijn nachtkastje voor een tijd. Bij een nieuwe poging liet ik de stukken die ik niet begreep aan mijn kennissen en vrienden zien. Zij vertelden dat zij die teksten ook niet begrepen of dat het geen vlot Nederlands was.

Ik kocht toen een volledig Perzisch exemplaar van de ‘De vertellingen van 1001-Nacht’. Zo probeerde ik de stukken die ik in het Nederlands niet begreep, op te gaan zoeken in de Perzische editie. Verschillende passages van de verhalen in beide edities kwamen niet overeen. Bijvoorbeeld het verhaal van de 16e nacht in de Nederlandse editie was niet te vinden in de 16e nacht in de Perzische editie. Dus moest ik zoeken waar de 16e nacht uit de Nederlandse editie in de Perzische editie weergegeven was.

De zoektochten kosten veel tijd, maar het was niet erg, mijn Nederlands werd steeds beter. Soms vond ik een passage uit de Nederlandse editie niet terug in de Perzische editie. De reden daarvan was wellicht het feit dat sommige passages, met name de erotische passages, die wel in de Nederlandse editie stonden, in de Perzische editie waren weggehaald, wellicht uit fatsoen.

In die tijd kocht ik nog een volledige Nederlandse editie, getiteld:
‘Arabische vertellingen der duizend en één nacht’ bewerkt door Gerard Keller
Met de illustratiën van Gustave Doré en anderen
Uitgave van Geb.rsE & M. Cohen Nymegen en Arnhem, van de jaren 1800.

De Nederlandse taal van de vertaling van deze editie was anders, namelijk ouderwets en de weergave van de namen varieerde van die van de andere Nederlandse editie.

Diverse passages en de volgorde van de nachten en verhalen kwamen niet overeen met die in de andere Nederlandse editie, evenmin met die in de Perzische editie.

Om dit probleem op te lossen, kocht ik een volledige Arabische editie. Echter, zelfs door de komst van een volledige Arabische editie bleef het probleem bestaan.

Bij de komst van de derde volledige Nederlandse editie, te weten:
‘Duizend en één nacht, Arabische vertellingen’

Naar de beste bronnen voor onzen tijd bewerkt, Amsterdam, Gebrs. Koster 1882,
moest ik vaststellen dat de passages die moeilijk in het Nederlands te begrijpen waren, herschreven of opnieuw vertaald moesten worden.

Bij mijn vertaalwerk probeerde ik de wijze van weergave van de namen conform de Nederlandse hedendaagse fonetica te schrijven of in sommige gevallen een Nederlandse vertaling daarvan te maken.

Een ander motief om een eigen vertaling te maken was het volgende: ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ zijn volksvertellingen die de gewone man vertelt en beluistert. De gewone man in Iran kent zegswijzen uit de ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ uit het hoofd. In Nederland zag ik dat deze vertellingen meer een elite-goed was geworden, wellicht door de taal van de vertaling. De meesten kenden de verhalen uit ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ door middel van tekenfilms van Walt Disney.

In die tijd kocht ik meerdere uitgaven van de ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ in het Nederlands. Grotendeels waren ze selecties en niet de volledige ‘De vertellingen van 1001-Nacht’. In de meeste geselecteerde verhalen was de taal van de vertaling zeer vlot. In vele gevallen had men, in plaats van de oorspronkelijke tekst in het Arabisch te vertalen, nieuwe verhalen geschreven.

Daarom besloot ik mijn eigen editie van de Nederlandse vertaling te maken en deze ooit als afronding van mijn vertaal-carrière te publiceren. Het was toen rond de jaren 1990.

Omdat er drie volledige Nederlandse vertalingen bestonden, was mijn vertaalwerk enigszins gemakkelijk. Ik hoefde dus niet alles woord voor woord te vertalen. Voor mijn vertaling begon ik de passages over te schrijven uit de andere Nederlandse vertalingen, bewerkt met mijn eigen bijdragen en correcties.

In die jaren liet ik één van de Nederlandse vertalingen overtypen door een aantal vrijwilligers. Ik bewerkte dan deze getypte teksten door eventuele correcties en/of aanvullingen. Daarop liet ik deze teksten door een aantal andere vrijwilligers nakijken en eventuele grammaticale gebreken door hen herstellen.
Zo draaide de molen van mijn Nederlandse vertaling van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’, soms traag en soms te traag, maar deze draaide wel.

Rond het jaar 2000 kreeg ik nog een nieuwe Nederlandse vertaling van de volledige ‘Vertellingen van 1001-Nacht’ onder ogen, getiteld:
‘De vertellingen van duizend-en-één nacht’; vertaald door Dr. Richard van Leeuwen, van 1999.

Ondanks het feit dat de taal van deze vertaling modern en vlot leesbaar was, constateerde ik dat er toch sporen van oud Nederlands te zien waren. Behalve dit was de

weergave van vele namen nog steeds niet gemakkelijk leesbaar.
Wat in de andere edities niet gebeurd was, te weten het berijmen van de gedeelten die in het Arabisch op rijm waren, was in deze editie gedaan.

Dus er was geen reden om de molen van mijn Nederlandse vertaling van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ stil te zetten. Ik probeerde deze molen juist een tandje sneller te laten draaien. Dit lukte door meer vrijwilligers te vinden die de teksten van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ wilden nakijken en corrigeren.

De teksten werden vier keer nagekeken. Wat door de eerste controle was nagekeken, werd door de tweede controle verbeterd en de tweede controle door de derde controle.
De laatste controle geschiedde door twee vrijwilligers van de jonge generatie van de leeftijd tussen 20 en 30 jaar. Met de laatste controle wilde ik graag weten of deze vertaling voor de jonge generatie leesbaar was.
Voor de mensen die deze vertellingen in de ouderwetse stijl willen lezen, is er keuze genoeg.

Zodoende draaide de molen van de vertaling van deze editie van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’, regelmatig en met een vlotte snelheid.

Rond 2010 bedacht ik dat, wanneer deze editie ooit gepubliceerd wordt, het niet erg zou zijn als die voorzien zou worden van illustraties.

Er meldde zich een aantal vrijwilligers die de verhalen van deze editie van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ wilden illustreren.
Echter, deze wens wordt niet verwezenlijkt, omdat die vrijwilligers ophielden met het maken van illustraties. Derhalve wordt de editie op papier van deze vertaling van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ gepubliceerd zonder illustraties. Maar goed nieuws, mevrouw Hesther de Jong-Nijland heeft mij toestemming gegeven om een aantal van haar illustraties te gebruiken voor de omslag.

De digitale versie van deze ‘Vertellingen van 1001-Nacht’ zal op internet verschijnen, voorzien van de mogelijkheid voor het toevoegen van illustraties en tekeningen. Bij de digitale versie zal ik alle illustraties die door de vrijwilligers zijn gemaakt publiceren.

Bij de digitale versie zal een mogelijkheid bestaan voor het voorstellen van correcties, het maken van opmerkingen en/of het doen van voorstellen.

Ik heb een ‘Bij wijze van nawoord’ samengesteld dat informatie en kennis bevat over en omtrent ‘De vertellingen van 1001-Nacht’. Omdat dit het karakter heeft van een inleiding voor een scriptie, heb ik dit opgenomen aan het eind van het boek. Dit is bestemd voor degenen die meer over ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ willen weten.

Tot slot
- Voor deze Nederlandse vertaling van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ zijn de Arabische editie Boulaq Egypte (1863 in vier delen) en de Perzische vertaling daarvan gebruikt.
- In deze editie zijn een aantal nachten zoek. Echter, deze nachten zijn eigenlijk korte nachten die opgenomen zijn in de nachten daarvoor of daarna. In sommige edities heeft men dit gebrek door een eigen verdeling opgelost en er netjes 1001 nachten van gemaakt.
Om de authentieke vorm van het boek te behouden, is besloten om in deze Nederlandse vertaling de gemiste nachten slechts als voetnoot te vermelden.
- De Nederlandse vertaling vanuit de Franse vertaling van dezelfde Arabische editie, te weten: J.C. Mardus, waarvoor Anton Pieck illustraties heeft verzorgd, is rijkelijk geraadpleegd.
Tevens zijn de ander vier belangrijkste Arabische edities geraadpleegd:
Calcutta-editie (in vier delen uit 1839 - 1842),
Breslau (ofwel Wroclaw)-editie (in twaalf delen uit 1835 - 1843),
Caïro-editie (uit 1835)
en Beiroet-editie (uit 1912)
- De oorspronkelijke Arabische en Perzische teksten op rijm zijn in deze Nederlandse vertaling ook op rijm gezet, ruim 10.600 regels.
- Voor het gebruiksgemak zijn in deze uitgave zowel de verhalen als de nachten opgenomen in de inhoudsopgave met vermelding van de pagina’s.
Bovenaan alle pagina’s zijn ook de namen van de verhalen en de nummers van de nachten weergegeven.
- In deze editie is getracht om onderaan de pagina’s geen voetnoten te plaatsen. Echter, er zijn wel enkele voetnoten aanwezig. De namen van recepten, voorwerpen, plaatsen, personen en dergelijke, die een uitleg vereisen, worden in de tekst verduidelijkt. Bijvoorbeeld bij het woord ‘helwa’ is vermeld: zoetigheid helwa.

Zonder enige vorm van bescheidenheid zegt ondergetekende dat alle voorkomende gebreken en manco’s in de vertaling voor rekening van ondergetekende komen.

Dit ‘bij wijze van voorwoord’ wordt afgesloten met een nobele dank aan allen die gedurende 25 jaar aan de vertaling van deze editie van ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ hebben meegewerkt, van wie de namen dit boek vereren.

Drachten, november 2017,
dr. Ali Soleimani

 

De namen van de vrijwilligers die aan de vertaling van de ‘De vertellingen van 1001-Nacht’ hebben meegewerkt op volgorde van hun entree bij het project:

01. Mevrouw Alie Terpstra - Otten, 01-01-1990
02. Mevrouw Mieke van der Zee - Versteeg, 01-01-1995
03. Wijlen heer Jelle van der Zee, 01-01-1995
04. De heer Jens de Jong, 29-09-1998
05. Mevrouw Reina van der Meer, 12-07-2000
06. Wijlen mevrouw Annetje Bakker, 18-06-2001
07. Mevrouw Grytsje van der Velde, 25-11-2002
08. Mevrouw Gepke van der Meer, 22-06-2004
09. De heer Rogier Federico van Dijk, 19-10-2005
10. Mevrouw Janny Visser, 19-04-2006
11. Mevrouw Marianne Romijn - Ottink, 29-06-2006
12. Mevrouw Pytsje Hulzinga, 21-12-2006
13. De heer Martin Achterhof, 04-07-2007
14. Mevrouw Imke Rozema, 17-09-2007
15. Mevrouw H. Hoekstra (Riekje), 01-10-2008
16. De heer Otto Leeverink, 07-09-2009
17. Wijlen Mevrouw Griet Feenstra, 18-09-2009
18. Mevrouw Tineke Mulder, 01-03-2010
19. Mevrouw Geeske Brederveld, 14-09-2010
20. Mevrouw F. Khademian Ravandi (Wafa), 15-12-2010
21. Mevrouw Ammy Lautenbach, 15-02-2011
22. Mevrouw Inge Roukema - Miedema, 19-05-2011
23. De heer Henne Regnerus, 20-05-2011
24. De heer Johan Homan, 12-04-2012
25. Mevrouw Tjitske Taekema, 04-09-2012
26. Mevrouw Ellen Graafland, 22-11-2012
27. Mevrouw Hilda Komdeur, 08-03-2012
28. De heer Eke Bergsma, 29-08-2012
29. Mevrouw Claudia Hageman-Cullens, 6-01-2013
30. De heer Bartele van Huizen, 25-01-2013
31. Mevrouw Marike Buitendijk, 25-11-2013
32. Mevrouw Hesther de Jong-Nijland, 10-02-2014
33. De heer Otto Gjalt Wijma, 28-06-2014
34. De heer Wiebe Mulder, 29-10-2014
35. Mevrouw Martha de Boer, 15-01-2015
36. Mevrouw Maysaa Rasho, 22-04-2015
37. Mevrouw Piety de Vries, 03-07-2015
38. De heer Auko Docter, 23-09-2015
39. De heer Sven de Haan, 07-11-2015
40. De heer Patrick Veenstra, 14-12-2015

پیشگفتار
به نام خداوند بخشنده و مهربان.
ستایش خدا را، پروردگار جهانیان، نماز و صلح بر سرور رسولان، استاد ما، محمد، که صلوات و درود، تا بینهایت، بر او، خاندان او و همراهان او باد!
اما بعد، پوشیده نماناد که حکیمان را رسم و آیین چنین است که گاهی برسم افسانه سخن گویند و گاهی از زبان دد و دام حدیث کنند و مقصود از آن همه، پند گفتن و حکمت آموختن است. ولی (ایشان) این حیلت بکار برند که عامهء طباع را بگفتهء ایشان رغبت افتد و به رأی افسانه بخوانند و بآسانی یاد گیرند. پس از آن در او تأمل کرده، بذخایر نفیس حکمت و گنجهای شایگان تجربت دست یابند. چنانچه قدوة الادبا و زبدةالحکما مولف هزار و یکشب نیز بدین نمط سخن رانده و عجایبی چند از احوال پیشینیان و غرایبی چند بعنوان افسانه از زبان جانوران یاد کرده و لطایف نیکو ایراد نموده ...

Inleiding

In de naam van God, de Barmhartige, de Genadige!
Dank aan God, de Meester van het heelal! Wij bidden voor de profeet Mohammed en waarderen zijn werken en zijn gemeente!
De hedendaagse mensen kunnen veel leren van oude legenden: het leven van de mens in alle tijden heeft dezelfde zin. Bij het lezen van oude verhalen ziet men, dat de mens uit het verleden met hetzelfde feest bezig was als waarmee de mens nu bezig is. Hij ervaart dat zijn fantasiewereld niet ver afstaat van de fantasiewereld van de mensen uit oude tijden. De hedendaagse mens gaat daarom die mensen en ook hun handel en wandel waarderen.
Zijn waardering gaat ook uit naar degenen die de oude verhalen hebben verzameld, bewaard en aan de volgende generaties hebben doorgegeven.
Eén van de beroemdste verhalen uit de oude tijden is “De vertelling van Duizend-en-één-nacht”. Veel spreekwoorden en gezegden uit de hele wereld hebben hun bestaan te danken aan deze bijzondere vertellingen.

المقدمة
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على سيد المرسلين سيدنا محمد وعلى آله وصحبه صلاة وسلاما دائمين متلازمين الى يوم الدين ( وبعد) فان سير الاولين صارت عبرة للاخرين لكي يرى الانسان العبر التي حصلت لغيره فيعتبر، ويطالع حديث الامم السالفة وما جرى لهم فينزجر ، فسبحان من جعل حديث الاولين عبرة لقوم آخرين فمن تلك العبر الحكايات التي تسمى (الف ليلة وليلة ) وما فيها من الغرائب والامثال.
 

Geschiedenis van koning Sjahriar en zijn broer, koning Sjahzaman

Er wordt verteld:

God is de Alwetende, de meest Wijze, de Almachtige en de Genadige.

Er was eens in oude tijden een koning van de Sasaniden-dynastie. Hij regeerde over Hindoestan en China en had een groot leger en veel dienaren. De koning had twee zonen, twee dappere ruiters. De oudere broer was een betere ruiter dan de jongere.
De oudere broer regeerde twintig jaar over de landen en was rechtvaardig. Daarom hield het volk van hem. Zijn naam was koning Sjahriar. De jongere broer heette koning Sjahzaman en hij was twintig jaar de rechtvaardige koning van Samarkand, ofwel het land van de niet-Arabieren. Zij waren echter niet meer tevreden over hoe het met hun leven ging. De oudere broer miste zijn jongere broer. Daarom stuurde hij zijn minister om zijn jongere broer op te halen. De minister vertrok en met de genade van God kwam hij veilig op zijn bestemming aan. Hij kwam binnen bij koning Sjahzaman, groette hem en deelde hem mee, dat zijn broer, koning Sjahriar, vurig naar hem verlangde. Hij zei dat hij deze reis had gemaakt om hem uit te nodigen zijn broer te gaan opzoeken. Koning Sjahzaman zei: “Ik ga bij mijn broer op bezoek,” en hierop beval hij tenten, kamelen, muilezels, dienaren en alle andere metgezellen gereed te maken voor de reis. Als laatste handeling benoemde hij zijn minister als plaatsvervanger en hij vertrok.

...