حماسهء رستم

 

 

Abolqasem Ferdowsi

 

 

Epos Rostam

 

uit het boek Sjah-nameh

 

[Koning der geschriften, Koningsboek]

 

 

 Vertaalwerk: dr. Ali Soleimani

 

 

UITGEVER:

HET TALENHUIS

DRACHTEN - NEDERLAND

 

Om uw boeken te bestellen, klik a.u.b. op het onderstaande beeld om uw bestelling te plaatsen via een e-mail op info@talenhuis.com:

 


Oorspronkelijke titel:

  حماسهء رستم

شاهنامهء فردوسی

 [Hemaseh Rostam, Sjah-nameh]

 

Nederlandse vertaling uit het Perzisch (Farsi) en aantekeningen: Soleimani, Ali

 Tekeningen: Komdeur, Hilda

 Lay-out en omslagontwerp: Meijer, Ilse

 De foto van het beroemdste standbeeld van Ferdowsi op het Ferdowsi-plein in Teheran (pagina 133) komt van het internet.

 De foto van het grafmonument van Ferdowsi in Toes (pagina 135)  komt van het internet.

 Druk- en bindwerk: Donkel & Donkel, Drachten - Nederland

 

ISBN/EAN: 978-90-78660-22-4

Eerste druk: 11-11-2013


 

 

 

Formaat: 13,50 X 20,5 - 140 pagina’s, met 40 volkeur afbeeldingen; genaaid gebonden uitgave met hard kaft.

 


Inhoudsopgave

Inhoudsopgave     7

Bij wijze van voorwoord     9

Simorq    12

Een paar woorden over het Epos Rostam    13

Naqqal (Verhalenverteller)     17

Inleiding     21

1. Rostam en Zal, de vader     23

Het boek: de geboorte van Zal     23

Sam droomt over zijn zoon     28

Roedabeh en Zal     31

Het boek: De geboorte van Rostam    36

Rostam haalt Keyqobad van de berg Alborz     42

Zeven Opdrachten van Rostam     43

Opdracht 1     44

Opdracht 2     45

Opdracht 3     46

Opdracht 4     48

Opdracht 5     50

Opdracht 6     54

Opdracht 7     55

 

2. Rostam en Sohrab, de zoon     58

Aankomst van Rostam in de stad Samangan     62

De geboorte van Sohrab     67

Sohrab zoekt een paard     70

Afrasiyab stuurt Barman en Hoeman naar Sohrab 73

Aankomst van Sohrab in de Witte Toren     75

Strijd tussen Sohrab en Gordafarid     77

Overwinning van Sohrab op de Witte Toren     83

Voorbereiding voor het gevecht tussen Rostam en Sohrab     84

Sohrab op het slagveld     86

Rostam op het slagveld     88

Strijd tussen Rostam en Sohrab     90

Rostam en Sohrab keren terug naar hun legers     93

Sohrab brengt Rostam ten val     95

Rostam brengt Sohrab ten val     103

Rostam rouwt om Sohrab     109

Terugkeer van Rostam in Zaboel     112

Tahmineh ontvangt het bericht van de dood van Sohrab, haar zoon     114

 

3. Rostam en Sjoqad, de broer     119

De reis van Rostam naar de stad van zijn broer Sjoqad, Kaboel     119

 

Het grafmonument van Ferdowsi in Toes, Mashhad, Iran     133

Het beroemdste standbeeld van Ferdowsi op het Ferdowsi-plein in Teheran 135

 

Lijst publicaties van Het Talenhuis     137


 

Bij wijze van voorwoord

Deze letterlijke vertaling van het Epos Rostam in het Nederlands heeft plaatsgevonden in de periode 1993 - 1996 en is sinds 1996 verkrijgbaar op de website van Het Talenhuis.

Deze vertaling van het Epos Rostam werd op 31 ok-tober en 28 november van 1997 en 23 januari 1998 als theatervoorstelling uitgevoerd door dr. Ali Soleimani in de Drachtster Schouwburg De Lawei.

Hieronder de aankondiging van deze voorstelling in het seizoenboekje van De Lawei voor 1997/98:

Dr. Ali Soleimani

Epos ‘Rostam’

Deel I: ‘Rostam en Zal, de Vader’

Dr. Ali Soleimani (afkomstig uit Iran en alweer eni-ge tijd Drachtster) vertelt – met Oosterse muziek en beeld – het epos ‘Rostam’in drie losstaande delen. De auteur van de historie van Sistan schrijft: “In de negende eeuw heeft Abolqasem Ferdowsi  ‘Sjah-namh  (het boek des Konings) gedicht en opgedra-gen aan Sultan Mahmoed Qaznawi.” Toen zei Sul-tan Mahmoed: “Jouw Sjah-nameh is niets behalve het verhaal van Rostam en in mijn leger bevinden zich duizenden mannen als Rostam!” Ferdowsi ant-woordde met: “Majesteit, leef in eeuwigheid! Ik weet niets van de hoeveelheid van de mannen als Rostam in uw leger.

Maar ik wil u overtuigen dat de Barmhartige God zegt, dat Hij maar één Rostam schiep!”

Ferdowsi zei dit en kuste de grond en vertrok.

Vanavond vertelt Ali Soleimani Deel I: ‘Rostam en Zal, de Vader’.

Deel II: ‘Rostam en Sohrab, de Zoon ‘op vrijdag 28 november.

Deel III: ‘Rostam en Sjoqad, de Broer’op vrijdag 23 januari.

 

Vrijdag 31 okt

20.00 uur

Vrije zit

Bovenzaal

Prijs f 12.50

Geen korting.

 In het jaar 2005 werd besloten om het Epos Rostam als boek uit te geven, maar dan op rijm. Het op rijm zetten van deze klassieker duurde bijna acht jaar.

Hieraan hebben velen een bijdrage geleverd. De bij-drage van mevrouw Imke Rozema hierbij is aanzien-lijk gedurende de laatste vier jaren.

Toen het rijm bijna klaar was, werd besloten om het Nederlandse Epos Rostam van tekeningen te voor-zien. Mevrouw Hilda Komdeur heeft hiervoor gezorgd. Dank van de  ondergetekende  gaat uit naar allen die

aan de totstandkoming van dit boek in het Nederlands hebben bijgedragen, in het bijzonder naar me-vrouw Imke Rozema en mevrouw Hilda Komdeur.

Allen die opmerkingen hebben naar aanleiding van dit boek, worden verzocht om deze aan de uitgever door te geven. Hun opmerkingen zijn van harte welkom en worden zeer op prijs gesteld.

Drachten,

11-11-2013,

dr. Ali Soleimani


Een paar woorden
over het Epos Rostam

De geboortedatum en de sterfdatum van Abolqasem Ferdowsi, de god van het Perzische woord, de grote Iraanse dichter, de schrijver van epossen en de schep-per van Sjah-nameh [Koning der geschriften, Koningsboek], zijn niet precies bij ons bekend. Uit delen van Sjah-nameh blijkt, dat zijn geboortedatum mis-chien in het jaar 940 ligt. De geboorteplaats van deze grote man was het dorp Toes, in de provincie Khorasan.

Hij werd geboren in de familie van de dorpsgouverneur, een familie die van oudsher in Iran woonde.

Zijn liefde voor de schepping van Sjah-nameh wortelde in zijn opvoeding en in zijn liefde voor het bewaren van de Iraanse cultuur, met name het zuiver houden van de Perzische taal.

Ja, Ferdowsi heeft het meeste gedaan om de zuivere Perzische taal, zonder de invloed van Arabische woor-den, te bewaren en door te geven. Hij heeft zelf in Sjah-nameh gezegd:

 “Veel pijn heb ik dertig jaar lang gehad en verlies,

om de Perzen te doen herleven met dit Perzisch.”

Sjah-nameh is niet alleen in kwaliteit en kwantiteit de grootste uiting van Perzische literatuur en dicht- kunst; het is een vorm van wereldliteratuur, waarop de gehele  mensheid  trots  kan zijn.  Sommigen gaan

nog verder en zeggen, dat Sjah-nameh het grootste literaire werk van de mensheid is.

De grootste dienst die Ferdowsi aan de Perzen bewezen heeft, is het aan hen teruggeven van hun nationale trots. Zelf zegt hij daarover in Sjah-nameh:

“Net zoals Jezus, Meester van het verlossen,

heb ik de doden laten herleven in epossen.”

 

Als Ferdowsi niet zijn leven lang gewijd had aan het schrijven van Sjah-nameh, zouden allerlei gebeurtenissen in de geschiedenis van Perzië in de vergetelheid zijn geraakt. Immers, tijdens de overheersing door Alexander de Grote, Dzengiz Khan en de Arabieren zijn vele boeken en geschriften spoorloos verdwenen.

Zou Sjah-nameh niet bestaan, dan zouden de Perzen voor het lezen over hun geschiedenis afhankelijk zijn van boeken uit Arabische en/of andere landen.

Voor zover bekend is, is Sjah-nameh door de eeuwen heen voorgelezen en verteld aan mensen van hoog tot laag, in theehuizen, traditionele sporthallen, enz.

Er bestaat bijna geen Iraniër, die niet tenminste één verhaal uit Sjah-nameh kent. Het verwonderlijke van Sjah-nameh is, dat in de huidige tijd iedere Iraniër die enige scholing heeft gehad, de teksten die Fer-dowsi destijds heeft geschreven, kan lezen. Een hedendaagse Griek kan Homerus slechts lezen in een vertaling in de huidige Griekse taal. Dit is het kenmerk van de eeuwigheid van Sjah-nameh, zoals Fer-dowsi zelf heeft geschreven:

“Alle mooie paleizen worden verwoest

door wind en regen, verdelgd en verroest.

Ik heb een paleis gebouwd van het woord,

wind en regen blijven daar buiten de poort.”

Een andere schrijver heeft in het boek ‘De historie van Sistan’ geschreven: “In de elfde eeuw heeft Abol-qasem Ferdowsi Sjah-nameh gedicht en opgedragen aan sultan Mahmoed van de Qaznawiden dynastie.

Na het aanhoren van Sjah-nameh zei sultan Mah-moed tegen Ferdowsi: ‘Jouw Sjah-nameh is niets anders dan het verhaal van Rostam. En in mijn leger bevinden zich duizenden mannen zoals Rostam!’

Ferdowsi antwoordde: ‘Majesteit, leef in eeuwigheid! Ik weet niets van de hoeveelheid mannen als Rostam in uw leger. Maar ik verklaar u dat de barmhartige God heeft gezegd dat Hij maar één Rostam heeft geschapen!’ Na dit gezegd te hebben, kuste Ferdowsi de grond uit eerbied en vertrok.

Sultan Mahmoed zei toen tegen zijn minister: ‘Ik voel dat dit mannetje (Ferdowsi) mij voor leugenaar uitmaakt.’ De minister zei: ‘Dan moet hij gedood worden!’ De soldaten van Sultan Mahmoed zochten Ferdowsi, maar ze vonden hem niet. Ferdowsi was van Qazneh naar Herat gegaan.”

In  Herat  heeft  Warraqi, een  bewonderaar  van  Ferdowsi,  hem  heel moedig verborgen, zodat de soldaten van Sultan Mahmoed met lege handen terugkeerden naar Qaazneh. Na geruime tijd ging Ferdow-si terug naar zijn geboortedorp Toes om zijn Sjah-na-meh af te schrijven. Dat duurde tot hij in het jaar 1020 of 1025 zijn laatste adem uitblies.

Wegens het sterven van Ferdowsi waren velen in rouw en vol verdriet. Maar Sjeik Abolqasem Gorgani wilde niet de laatste religieuze eer bewijzen aan het lijk van Ferdowsi en zei: “Ferdowsi heeft gedurende zijn hele leven alleen maar de niet-islamieten en vuuraanbidders (mazdeïsme, de oude Iraanse godsdienst) geëerd. Ik zal aan het lijk van zo iemand niet de laatste eer bewijzen.” In de daaropvolgende nacht droomde de Sjeik dat op de Dag des Oordeels in de hemel dertigduizend engelen, overeenkomstig het aantal regels van Sjah-nameh, eer betuigden aan Ferdowsi, die getooid was met een kroon vol robijnen.

De Sjeik schaamde zich diep en ontwaakte. Hij rende blootsvoets en blootshoofds (zonder tulband) naar het lijk van Ferdowsi en bewees hem alsnog de laatste eer. En tot het eind van zijn leven bezocht de Sjeik elke dag het graf van Ferdowsi.

Men zegt dat Sultan Mahmoed spijt kreeg over zijn gedrag jegens Ferdowsi en, om zijn spijt te betuigen, zestigduizend gouden dinars naar Toes, de woonplaats van Ferdowsi, stuurde.

Toen de stoet van zestig kamelen met de gouden dinars de poort van Toes had bereikt, kwam de begrafenisstoet van Ferdowsi deze juist tegemoet.

Ferdowsi werd in Toes, in zijn boomgaard, begraven.


Naqqal (Verhalenverteller)

 

uit een gedicht van Mehdi Akhawan Sales (1928 tot 26 augustus 1990)

 

Buiten was het duister en koud

gelijk de angst.

Het theehuis was licht en warm

gelijk de verlegenheid.

Door de adem,

de rook

de stoom van de samowaar,

het haardvuur,

het gloeiende hout

en de warmte van de mensen

was de vertelruimte bloedheet,

 

maar…

de echte warmte kwam van de verhalenverteller.

 

De verhalenverteller had om zijn hoofd

een prachtige witte mousselinen tulband gedrapeerd.

 

Over zijn schouder droeg hij een stola.

 

Zijn stem was warm, zijn adem was heet

en zijn zwijgen was stil en boeiend.

 

Zijn vertellen harmonieerde met zijn verhalen.

 

In zijn hand bewoog een stok

op het ritme van zijn verhalen.

 

Hij verzonk in de diepte van zijn verhalen

en nam de mensen mee…

 

Soms rustig en soms uitbundig

liep hij heen en weer op zijn vertelveld,

zoals de helden in zijn verhalen op hun slagveld.

Iedereen was doodstil

en men omringde de verteller

als een ring een edelsteen

en luisterde naar hem

met hart en ziel.

 

De verhalenverteller nam een ogenblik stilte,

tuurde in de verte en vertelde:

 

Er was eens ...

 


Inleiding

In den beginne schiep Hij zichzelf,

vervolgens de kennis en het azuren gewelf.

 Daarna de mensen, heel spontaan,

als de koningen van het bestaan.

 Kioemars was één van de koningen,

die als eerste keizer, met veel bekroningen,

werd benoemd in het latere Iran,

en regeerde dertig jaar, met veel elan.

 Daarna regeerde Hoesjang veertig jaar

en maakte het vuur als eerste openbaar .

 Koning Tahmoers Diw-band regeerde daarna

dertig jaar, zoals men in het Perzisch zegt: als sjah.

 Na hem regeerde zevenhonderd gezegende jaren

koning Dzjamsjid, over hem bestaan er vele verhalen.

 Hij werd ten val gebracht door Zahhak,

die tiran regeerde een 1000 jarig tijdvak.

 Daarna kwam koning Fereydoen, na een opstand,

hij regeerde 500 jaar op ‘t eiland en het vasteland.

Koning Fereydoen verdeelde zijn koninkrijk

tussen zijn drie zonen, maar niet helemaal gelijk.

 Het grootste deel kreeg Iradzj, de staatsman:

het naar hem genoemde grote koninkrijk Iran.

 De andere zoon, Toer, kreeg ook een deel ervan:

het naar hem genoemde buurland Toeran.

 Salm, de derde zoon, kreeg de rest

en deze verdeling was zeker niet best!

 Dit veroorzaakte vijandschap tussen de broers:

de broeders Salm en Toer werden heftig jaloers.

 Uiteindelijk werd Iradzj, de koning van Iran,

het slachtoffer en vermoord volgens plan.

 Zijn jaloerse broers hadden dit plan bedacht

en doodden hem voor nog meer land en macht.

 De dochter van Iradzj bracht Manoetsjehr op aarde.

Hij regeerde 120 jaar, zonder een enkele voorwaarde.

 Tijdens zijn koningschap werd Zal geboren,

waarover het volgende komt naar voren:

  

1. Rostam en Zal, de vader

 

Het boek: de geboorte van Zal

 

En nu, een wonderbaarlijk verhaal, van elke tijd,

dat ik combineer met een woord uit de oudheid.

 Zie, hoe het lot speelde met de held Sam

en luister goed naar wat hem overkwam.

 Sam had geen kinderen, maar

zijn hart verlangde er wel naar.

 Op zijn erf zag hij zijn geliefde naderen,

zij had een gezicht als bloembladeren.

 Haar lange haar geurde naar rozen,

wat Sam steeds weer deed blozen.

 Zij was een forse vrouw en bemind

en Sam verwachtte met haar een kind.

 Toen het leven van dit kind begon,

straalde het als een schitterende zon.

 Bij zijn geboorte had deze zuigeling,

haar zo wit als sneeuw, een pijnlijk ding.

 De eerste week vertelde men niet aan Sam,

dat deze grote tegenvaller hem overkwam.

...


DE PRIJS VOOR ÉÉN EXEMPLAAR,  INCLUSIEF B.T.W.  EN VERZENDKOSTEN IS:  22,50 euro*

--------------------------------------------- 

N.B. Bij bestellingen uit België of andere Europese landen word 5% extra portokosten in rekening gebracht!

Deze prijzen zijn geldig tot 01-01-2025.

BIJ DEZEN BESTEL IK HET BOEK 

Epos Rostam

(ISBN/EAN: 978-90-78660-22-4
VOOR  22,50 euro;

INCLUSIEF B.T.W. EN VERZENDKOSTEN PER EXEMPLAAR.

Om uw boeken te bestellen, klik a.u.b. op het onderstaande beeld om uw bestelling te plaatsen via een e-mail op info@talenhuis.com:


Bij ontvangst van uw bestelling, ontvangt u  ter voldoening een factuur.
Stuur geen geld of cheque mee.                       UW BESTELLING WORDT ZO SNEL MOGELIJK VERWERKT.  

N.B!  Geachte heer / mevrouw!                                    Het kan door omstandigheden voorkomen dat dit formulier ons niet bereikt. Daarom verzoeken wij u vriendelijk om uw bericht nogmaals via een E-mail naar ons: info@talenhuis.com                                                 op te sturen, indien u binnen drie dagen geen reactie van ons hebt ontvangen na het inzenden van uw formulier.


DANK U VOOR UW BELANGSTELLING!

 HET TALENHUIS